آمادگى براى ماه مبارک رمضان

 سه روز روزه در آخر شعبان     
 السنن الکبرى عن أنس: قیلَ: یا رَسولَ الله‏ِ، أیُ الصَّومِ أفضَلُ؟ قالَ: «صَومُ شَعبانَ تَعظیما لِرَمَضانَ»(2)؛ السنن الکبرى ـ به نقل از انس ـ به پیامبر خدا گفتند: کدام روزه برتر است؟ فرمود: «روزه شعبان در بزرگداشتِ رمضان.»    

الإمام الصادق علیه‏السلام: مَن صامَ ثَلاثَةَ أیّامٍ مِن آخِرِ شَعبانَ و وَصَلَها بِشَهرِ رَمَضانَ، کَتَبَ الله‏ُ لَهُ صَومَ شَهرَینِ مُتَتابِعَینِ

(3) ؛ امام صادق علیه‏السلام: هر کس سه روزِ آخر شعبان را روزه بدارد و آنها را به ماه رمضان متّصل کند، خداوند براى او پاداش روزه دو ماه پیاپى را مى‏نویسد.    
 
اصلاح غذا 
 خوردن و نوشیدن به هنگام افطار و سحر، جان‏مایه روزه‏دارى است. از این رو، در نظر اسلام، حلال یا حرام بودن خوردنى‏ها و نوشیدنى‏ها، اندازه و نوع آنها و همچنین انگیزه روزه‏داران از خوردن و آشامیدن، در میزان بهره‏ورى از روزه نقشى اساسى دارند و در دستاوردهاى روزه‏دار از برکات این میهمانى، بسیار مؤثّرند.   

نخستین شرط بهره‏ورى از روزه، آن است که نیروى تأمین‏کننده و پشتوانه انسان براى روزه گرفتن، حلال باشد. غذاى حرام، نه تنها در بهره‏مندى انسان از آثار و برکات روزه، نقش تخریبى دارد، بلکه آفتى است که همه عبادت‏ها را تهدید مى‏کند، از این رو، از پیامبر خدا روایت شده است:    

العِبادَةُ مَعَ أکلِ الحَرامِ کَالبِناءِ عَلَى الرَّملِ(4)؛ عبادت همراه با حرامخوارى، مثل بنا ساختن بر شنزار است    

  
بر این اساس، براى روزه‏دار، شناخت غذاهاى حرام، اهمّیتى ویژه دارد. لذا در اینجا روایاتی را جهت توجه بیشتر به این امر متذکر می‌شویم.   

- قال رسول الله‏ صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله: کُلُوا الحَلالَ یَتِمَّ لَکُم صَومُکُم(5) ؛ غذاى حلال بخورید تا روزه براى شما کامل گردد . 

- قال رسول الله‏ صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله: «إنَّ قَوما یَجیؤونَ یَومَ القِیامَةِ و لَهُم مِنَ الحَسَناتِ أمثالُ الجِبالِ، فَیَجعَلُهَا الله‏ُ هَباءً مَنثورا، ثُمَّ یُؤمَرُ بِهِم إلَى النّار.ِ» فَقالَ سَلمانُ: صِفهُم لَنا یا رَسولَ الله‏ِ .   

فَقالَ: «أما إنَّهُم قَد کانوا یَصومونَ و یُصَلّونَ، و یَأخُذونَ اُهبَةً مِنَ اللَّیلِ، ولکِنَّهُم کانوا إذا عَرَضَ لَهُم شَیءٌ مِنَ الحَرامِ وَثَبوا عَلَیهِ.» (6)   

 

امام صادق علیه السلام فرمود: به خدا سوگند اى ابو حمزه! آنان کسانى هستند که نماز مى‏خواندند و روزه مى‏گرفتند؛ لیکن هر گاه چیزى از حرام به آنان عرضه مى‏شد، مى‏گرفتند و هر گاه چیزى از عطاى امیر مؤمنان علیه‏السلام به آنان داده مى‏شد، رد مى‏کردند.  
 
پیامبر خدا فرمود: «روز قیامت، گروهى مى‏آیند، در حالى که حسناتشان همچون کوه‏هاست. خداوند، همه آنها را نابود و پراکنده مى‏سازد. سپس فرمان مى‏رسد که آنان را به آتش بیفکنید.»   

سلمان گفت: اى پیامبر خدا! آنان را براى ما توصیف کن .   

فرمود: «آنان، کسانى هستند که روزه گرفته، نماز خوانده و شب‏زنده‏دارى کرده‏اند؛ لیکن هر گاه حرامى بر آنان عرضه مى‏شده، بر آن مى‏شتافتند.» 

- عَن ضَمرَةَ بنِ حَبیبٍ عَن اُمِّ عَبدِ الله‏ِ اُختِ شَدّادِ بنِ أوسٍ أنَّها بَعَثَت إلى رَسولِ الله‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله بِقَدَحِ لَبَنٍ عِندَ فِطرِهِ و هُوَ صائِمٌ، و ذلِکَ فی طولِ النَّهارِ و شِدَّةِ الحَرِّ، فَرَدَّ إلَیها رَسولُ الله‏ِ  صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: «أنّى کانَ لَکِ هذَا اللَّبَنُ؟» قالَت: مِن شاةٍ لی ... . (7)   

به نقل از حمزة بن حبیب، درباره اُمّ عبدالله‏ (خواهر شدّاد بن اَوس) وى هنگام افطار ، ظرف شیرى براى پیامبر خدا که روزه بود، فرستاد و این، در روزى بلند با هواى گرم بود .   
پیامبر خدا آن را نزد زن برگرداند که: «این شیر را از کجا آورده‏اى؟»
گفت: از گوسفندم (دوشیده‏ام) .   
پیامبر صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله، فرستاده آن زن را (دوباره) نزد او برگرداند که: «این گوسفند را از کجا آورده‏ اى؟»    
گفت: از مال خودم خریده‏ ام .   
پس پیامبر صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله آن را از او گرفت .   
چون فردا شد، اُمّ عبدالله‏ نزد پیامبر صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله رفت و گفت: اى پیامبر خدا! شیر را از روى دلسوزى (به خاطر بلندى روز و شدّت گرما) برایتان فرستادم. آنگاه فرستاده مرا برگرداندى!   

به او فرمود: «پیامبران، چنین مأمورند. [مأموریم] که جز پاکیزه نخوریم و جز شایسته انجام ندهیم.»  
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمود: «آنان، کسانى هستند که روزه گرفته، نماز خوانده و شب‏زنده‏دارى کرده‏اند؛ لیکن هر گاه حرامى بر آنان عرضه مى‏شده، بر آن مى‏شتافتند.»

- قال الإمام الباقر علیه‏السلام ـ لِأَبی حَمزَةَ الثُّمالِیِّ ـ  «یَبعَثُ الله‏ُ یَومَ القِیامَةِ قَوما بَینَ أیدیهِم نورٌ کَالقَباطِیِّ، ثُمَّ یُقالُ لَهُ: کُن هَباءً مَنثورا.»   

ثُمَّ قالَ: «أما وَالله‏ِ یا أبا حَمزَةَ، إنَّهُم کانوا لَیَصومونَ و یُصَلّونَ ولکِن کانوا إذا عَرَضَ لَهُم شَیءٌ مِنَ الحَرامِ أخَذوهُ، و إذا عَرَضَ لَهُم شَیءٌ مِن فَضلِ أمیرِالمُؤمِنینَ علیه‏السلام أنکَروهُ.»(8)  

امام باقر علیه‏السلام خطاب به ابو حمزه ثمالى فرمود: روز قیامت، خداوند، گروهى را برمى‏انگیزد که پیشاپیش آنان نورى مثل قَباطى (نوعى جامه مصرى است که سفید و نازک است. گویا به «قبط (مصریان)» منسوب است) است. سپس به آن نور گفته مى‏شود: «نابود و پراکنده شو.»   

سپس فرمود: به خدا سوگند اى ابو حمزه! آنان کسانى هستند که نماز مى‏خواندند و روزه مى‏گرفتند؛ لیکن هر گاه چیزى از حرام به آنان عرضه مى‏شد، مى‏گرفتند و هر گاه چیزى از عطاى امیر مؤمنان علیه‏السلام به آنان داده مى‏شد، رد مى‏کردند.