چرا حجاب....؟

پاسخ سوال :
«حجاب» یکی از دستورات الهی است که در قرآن کریم، به طور صریح در آیات متعددی مطرح شده است و از آنجا که سلامت جامعه و بهداشت روانی خانم‌ها حتی بهداشت روانی مردان در گرو این مطلب است این موضوعی است که لازم است از زاویه‌های مختلف به آن پرداخت و همچنین حکمت‌ها و قوانین و احکام آن بیان شود.

در این موضوع باید روشن شود خانم‌ها وظیفه‌شان چیست؟ همانطور که آقایان هم حجاب دارند و وظیفه‌ی آنها چیست؟ تا چه حدی آقایان باید بدنشان پوشش داشته باشد و تا چه حدی خانم‌ها بدنشان پوشش داشته باشد؟ و این مسئله، هم بسیار ساده است و هم بسیار مهم. وقتی حکمت‌های رعایت حجاب بیان شود که در آیات قرآن هم اشاره شده موجب می‌شود که خود خواهران با اشتیاق بیشتری به رعایت حجاب بپردازند.

در مورد حجاب آیاتی در قرآن وجود دارد که در دو آیه‌ی آن به این موضوع توجه ویژه شده است یکی آیه‌ی ۳۱ نور که می‌فرماید:

«وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلاَ یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَی‏ جُیُوبِهِنَّ وَلاَ یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ»؛ «و به زنان با ایمان بگو: چشم‌های خود را (از نگاه هوس آلود) فرو گیرند، و دامان خویش را حفظ کنند، و زینت خود را ـ جز آن مقدار که نمایان است ـ آشکار ننمایند، و (اطراف) روسری‌های خود را بر سینه‌ی خود افکنند (تا گردن و سینه با آن پوشانده شود)، و زینت خود را آشکار نسازند مگر برای شوهرانشان، یا…»

در این آیه از یک طرف به خانم‌ها تأکید می‌کند که مواظب باشند پاکدامن باشند و چشمشان را مواظبت کنند و از طرفی هم می‌فرماید: مواظب باشید مواضع زینت و جاهای تحریک‌آمیز بدن‌تان را برای نامحرم آشکار نکنید.

که البته خانم‌های مؤمن و متقی این مسائل را رعایت می‌کنند و اکثریت خواهران جامعه ما همین طور هستند.
و در ادامه آیه یادآور می‌شود که زینت‌های زن برای چه کسانی می‌تواند ظاهر شود.

استاد شهید مطهری در کتاب «مسئله حجاب» بحث مفصلی در مورد این آیه دارند و نکات دقیق فقهی و تفسیری این آیه را مورد بحث قرار داده‌اند.
آیه‌ی مهم دیگر در مورد حجاب آیه‌ی ۵۹ سوره‌ی احزاب است که می‌فرماید:
«یَا أَیُّهَا الْنَّبِیُّ قُلْ لِأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِن جَلاَلبِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنَی‏ أَن یُعْرَفْنَ فَلاَ یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُوراً رَّحِیماً»

«ای پیامبر به خانم‌های خودت و دختران خودت و زن‌های مومن بگو ـ یعنی این حکم هم برای خانواده‌ی پیامبر هم برای زن‌های مومن است ـ این چادر یا روسری بلندی که خانم‌ها روی سر می‌اندازند و لباسشان را به خودشان نزدیک کنند، این کار برای اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است؛ (و اگر تاکنون خطا و کوتاهی از آنها سرزده توبه کنند) خدا همواره آمرزنده‌ی رحیم است.»

به عبارت دیگر می‌فرماید: خانم محترم به صورت نامناسب از خانه خارج نمی‌شود مثلاً با همان لباس داخل خانه خارج نمی‌شود بلکه یک لباس اضافی دارد مثل چادر، که وجه کامل حجاب است یا مثلاً مانتوی بسیار مناسب با روسری بلند، که وقتی از خانه خارج می‌شود کاملاً معلوم است که این خانم عفیف و پاکدامن است. و در حقیقت به این صورت شخصیت خودش را به نمایش می‌گذارد.

و ادامه‌ی آیه می‌فرماید:‌ «ذلِکَ أَدْنَی‏ أَن یُعْرَفْنَ» این حجاب بهتر و نزدیک‌تر است به اینکه شناخته بشوند، یعنی انسان‌های لا ابالی و هرزه و دگر آزاری که در جامعه وجود دارند و احیاناً مزاحم خانم‌ها می‌شوند، اگر خانمی را با حجاب کامل ببینند دیگر طمع نمی‌ورزند و متوجه می‌شوند که این زن پاکدامنی است. بنابراین آیه می‌فرماید فایده و حکمت رعایت حجاب این است که افراد شناخته می‌شوند، و کسی دیگر آنها را اذیت نمی‌کند.

حکمت‌های حفظ حجاب:
این دستور الهی فلسفه و حکمت‌های متعددی دارد که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
۱ حفظ بهداشت روان:
بنابر آنچه از آیه بدست می‌آید اگر خانمی حجابش را رعایت کرد، در جامعه به عنوان زنی پاکدامن شناخته می‌شود و از برخی مشکلات و خطرات محفوظ می‌شود از این رو حجاب «محدودیت» نیست بلکه «مصونیت» است و با رعایت حجاب «بهداشت روانی» جامعه تأمین می‌شود، و علاوه بر این که خود خانم‌ها از آرامش روانی برخوردار می‌شوند برای مردان جامعه هم این آرامش را به ارمغان می‌آورند، و دست و چشم طمع ورزان آلوده را هم کوتاه می‌کنند.
زیرا خانمی که بدون حجاب از خانه خارج می‌شود، امنیت خاطر ندارد و ترس و دلهره دارد که مبادا افرادی بی‌تربیت به او اسائه‌ی ادب کنند؛ از این رو دچار فشار روانی و ضعف اعصاب می‌شود و پس از مدتی این فشار روانی و ضعف اعصاب، بیماری‌های بسیاری را در پی دارد که از جمله‌ی آنها اضطراب، کم خوابی و کاهش اشتهاء را می‌توان نام برد.
۲ حفظ شخصیت زن:
اگر خانمی بدون حجاب در جامعه ظاهر شود شخصیت خود را در معرض خطر قرار می‌دهد چرا که در چنین حالتی، دستخوش حرف‌های زشت و نگاه‌های آلوده‌ی افرادی می‌شود که حتی نگاه به آنها نیز ممکن است برای آن زن نفرت‌انگیز باشد. افرادی لاابالی، ولگرد که همیشه دنبال فرصتی هستند تا هر چه می‌خواهند ببینند و هر چه می‌خواهند بگویند.
حال سوال این است که آیا بی‌حجابی به نفع زن است یا به ضرر زن؟ آیا بی‌حجابی «شخصیت زن» را نشانه نرفته است؟ آیا این نوع پوشش پس از مدتی بی‌شخصیتی و هرزگی و بی‌تربیت شدن زن را در پی ندارد؟
۳ حفظ آبروی خانواده:
خانمی که بدون پوشش مناسب از خانه خارج شود همسایگان به او و خانواده‌اش بدبین می‌شوند و همچنین دختری که بدون حجاب است و افراد هرزه به او نگاه می‌کنند و حرف‌های زشت به او می‌زنند آیا آینده و ازدواج او به خطر نمی‌افتد؟ آیا برای خانواده‌ی او آبرویی باقی می‌ماند؟ چرا با رعایت کردن حجاب هم آینده و ازدواج خود را تأمین نکنیم؟ و هم به جای اینکه باعث سرشگستگی خانواده شویم آبروی خانواده را نیز پاسداری کنیم.
۴ محکم شدن پیوند خانواده:
پوشش نامناسب و رواج بی‌حجابی از دو جهت باعث سست شدن پیوند خانواده‌ها می‌شود:
از جهتی وقتی خانمی با پوشش نامناسب از خانه خارج می‌شود موجبات نارضایتی شوهر و اعضای خانواده را فراهم می‌کند و موجب بدبینی شوهر یا اعضای خانواده به او می‌شود.
و از طرفی مردها که باید تمام توجهشان به همسر و خانواده‌ی خود باشد، وقتی در جامعه حاضر می‌شوند و با زنان بی‌حجاب روبه‌رو می‌شوند کم کم نظر آنها به این زنان جلب می‌گردد که این دو موضوع، خود مقدمه‌ای است برای فروپاشی خانواد‌ه‌ها و به مرز طلاق رسیدن.
۵ استواری اجتماع:
اگر بی‌حجابی رواج پیدا کند آرامش جامعه نیز از بین می‌رود، و به خاطر این ناامنی حتی به مدرسه رفتن دختران، نیز امری ناممکن می‌شود. لذا می‌بینیم که آزادیِ در پوشش و آرایش و… به جایی می‌رسد که امنیت جامعه را سلب می‌کند زیرا همانطور که بیان شد در دل چنین «آزادی» یک «زندانی» نهفته است که نمونه‌اش را در برخی کشورها شاهد هستیم که در نتیجه‌ی این آزادی، افراد برای امور ضروری خود مثل تحصیل یا خرید با چه مشکلاتی روبه رو هستند!؟
۶ جلوگیری از فحشا:
زیاد شدن فحشا در جامعه پیامد دیگری برای بی‌حجابی است. چرا که تصور افراد از شخص بی‌حجاب این است که او با بی‌حجابی اعلام می‌کند که همه به من توجه کنید و هر چه می‌خواهید به من بگویید و…
به امید آنکه بتوانیم با رعایت حجاب و پوشش اسلامی امنیت و بهداشت روانی خود، خانواده و جامعه را همراه با رضوان الهی به دست آوریم.
پاورقی:
. برای مطالعه بیشتر به تفسیر نمونه، ج ۱۷ و کتاب فلسفة حجاب شهید مطهری مراجعه شود.